TRIỂN KHAI KINH DOANH CHUỖI GIÚP MỞ RỘNG QUY MÔ, X5 DOANH SỐ

Kinh doanh chuỗi là một mô hình kinh doanh phổ biến trong ngành bán lẻ, giúp doanh nghiệp tăng cường sự hiện diện và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng Trường Doanh Nhân HBR tìm hiểu kinh doanh chuỗi là gì, cách phân loại và các yếu tố quan trọng cần lưu ý khi kinh doanh theo mô hình này.

1. Kinh doanh chuỗi là gì?

Kinh doanh chuỗi (Business Chain) là mô hình mà một chủ thể kinh doanh đầu tư, sở hữu và quản lý nhiều đơn vị kinh doanh khác nhau nhằm mục đích tiếp thị sản phẩm hoặc dịch vụ. Các đơn vị này có thể là cửa hàng hoặc điểm bán lẻ hàng hóa hữu hình hoặc dịch vụ. 

Thông thường, mỗi đơn vị kinh doanh sẽ có đội ngũ nhân sự đảm nhận việc quản lý và kiểm tra hoạt động. Nhân sự tại các cửa hàng sẽ báo cáo hoạt động kinh doanh cho chủ doanh nghiệp theo quy định chung.

Ví dụ về một số mô hình kinh doanh chuỗi nổi tiếng:

• Highlands Coffee: Highlands Coffee là một trong những chuỗi cửa hàng cà phê lớn nhất Việt Nam, trải dài khắp các thành phố lớn. Highlands Coffee đã xây dựng thương hiệu mạnh mẽ, cung cấp nhiều sản phẩm đa dạng và phát triển theo mô hình chuỗi cà phê hiện đại. 
• WinMart: Đây là chuỗi siêu thị và cửa hàng tiện lợi thuộc tập đoàn Masan Group (trước đây thuộc Vingroup). Hệ thống này có mặt ở hầu hết các thành phố lớn, cung cấp đa dạng các loại hàng hóa, từ thực phẩm đến đồ gia dụng. 
• Starbucks: Starbucks là chuỗi cửa hàng cà phê nổi tiếng toàn cầu với hàng ngàn cửa hàng trải dài trên hơn 80 quốc gia. Điểm nổi bật của Starbucks nằm ở mô hình kinh doanh chuỗi bài bản và chất lượng sản phẩm đồng nhất trên toàn hệ thống.

2. Những đặc điểm nổi bật của mô hình kinh doanh chuỗi

Mô hình kinh doanh chuỗi cửa hàng có những đặc điểm nổi bật sau:

• Có một văn phòng hoặc cửa hàng trung tâm để kiểm soát và quản lý các cửa hàng con. Các cửa hàng này được thiết lập tại các địa điểm mục tiêu.

• Hệ thống kinh doanh chuỗi bao gồm từ hai cơ sở trở lên, được sở hữu và quản lý tập trung. Các cửa hàng trong chuỗi có thể kinh doanh một hoặc nhiều loại sản phẩm.
• Các cửa hàng, điểm bán lẻ có thể hội nhập theo chiều ngang, tức là khi mở thêm một cửa hàng mới, hệ thống sẽ có cơ hội tiếp cận thêm một tệp khách hàng khác.
• Các cửa hàng trong chuỗi cũng có thể hội nhập theo chiều dọc, nghĩa là họ có thể thông qua các trung tâm phân phối để mua hàng từ nhà sản xuất, lưu trữ hàng hóa và phân phối đến các cửa hàng khác trong hệ thống.

3. Ưu điểm và hạn chế của mô hình kinh doanh chuỗi

Mô hình kinh doanh chuỗi (Business Chain) mang đến nhiều cơ hội phát triển và mở rộng quy mô cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, kinh doanh theo hình thức này cũng tiềm ẩn những thách thức, hạn chế nhất định.  

3.1. Ưu điểm của kinh doanh chuỗi

• Đồng bộ hóa nhận diện thương hiệu: Với mô hình kinh doanh chuỗi, doanh nghiệp có thể dễ dàng xây dựng và duy trì sự đồng nhất trong việc nhận diện thương hiệu trên toàn bộ hệ thống cửa hàng.
• Tốc độ thâm nhập thị trường nhanh hơn: Mô hình kinh doanh chuỗi cho phép doanh nghiệp mở rộng quy mô nhanh chóng, dễ dàng hợp tác với những thương hiệu nổi tiếng, qua đó tăng cường hiệu quả phát triển thương hiệu.

• Lợi thế cạnh tranh về giá: Cửa hàng chuỗi thường được tổ chức chuyên nghiệp và bài bản, giúp tăng khả năng cạnh tranh về giá so với các cửa hàng bán lẻ độc lập. Điều này xuất phát từ quy mô lớn, giúp doanh nghiệp thương lượng giá tốt hơn với nhà cung cấp, mang đến giá cả cạnh tranh cho khách hàng.
• Phân tán rủi ro: Khi một cửa hàng trong chuỗi không đạt doanh thu kỳ vọng, doanh số từ các cửa hàng khác trong hệ thống có thể bù đắp cho phần thiếu hụt này. Điều này giúp giảm thiểu tác động tiêu cực lên toàn hệ thống, làm tăng tính bền vững và ổn định cho doanh nghiệp.
• Linh hoạt trong vận hành: Một trong những ưu điểm lớn của mô hình chuỗi là khả năng điều chuyển nhân viên giữa các cửa hàng khi cần, giúp tối ưu hóa nguồn lực nhân sự. Việc điều phối này giúp duy trì hoạt động ổn định ngay cả khi một cửa hàng gặp khó khăn về nhân sự.
• Giảm chi phí quảng cáo: Các cửa hàng trong hệ thống có thể kết hợp và triển khai chung một chiến dịch quảng cáo. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí marketing mà còn tăng cường độ nhận diện thương hiệu, tạo hiệu ứng mạnh mẽ trên thị trường.
• Nâng cao hiệu quả quản trị: Mô hình kinh doanh chuỗi giúp thực hiện các giao dịch trực tiếp mà không cần qua trung gian, đảm bảo các quy trình diễn ra mạch lạc và nhanh chóng. Nhờ đó, khả năng quản trị của doanh nghiệp được nâng cao một cách đáng kể.

3.2. Hạn chế của kinh doanh chuỗi

• Khó khăn trong cộng đồng hoá hoặc địa phương hóa hoạt động tiếp thị: Việc điều chỉnh các hoạt động xúc tiến tại từng chi nhánh hoặc cửa hàng bị hạn chế vì nhiều quản lý và nhân viên xem đó là trách nhiệm của phòng tiếp thị chứ không phải của họ.
• Khó khăn trong việc theo dõi chiến dịch: Quản lý và giám sát các chiến dịch tiếp thị trở nên phức tạp hơn với mô hình kinh doanh chuỗi vì trách nhiệm cuối cùng thuộc về phòng tiếp thị, dẫn đến việc kiểm soát không chặt chẽ tại các chi nhánh.

• Áp lực quản lý: Với hệ thống kinh doanh chuỗi, việc quản lý nhiều cửa hàng có thể trở nên phức tạp. Nếu không có sự quản lý khoa học, doanh nghiệp có thể đối mặt với những thiệt hại tài chính lớn. 
• Hạn chế quyền tự quyết của quản lý cửa hàng: Trong mô hình kinh doanh chuỗi, quản lý cửa hàng thường không có quyền tự quyết cao, mọi quyết định quan trọng đều phải tuân theo chỉ đạo từ cấp trên. Điều này làm giảm sự linh hoạt và khả năng phản ứng nhanh chóng trước các tình huống phát sinh tại từng cửa hàng.
• Nguy cơ "dự trữ chết": Hàng hóa được dự trữ trong các cửa hàng có thể đối mặt với nguy cơ tồn kho không tiêu thụ được nếu thị trường có sự biến động lớn. Do tính chất dự trữ tập trung, doanh nghiệp không thể điều chỉnh nhanh chóng số lượng và chất lượng hàng hóa để đáp ứng nhu cầu thay đổi của thị trường.

4. Những yếu tố quan trọng hàng đầu khi kinh doanh chuỗi

Để thành công trong kinh doanh chuỗi, doanh nghiệp cần chú ý đến các yếu tố quan trọng như năng lực kinh doanh, chất lượng sản phẩm... Những yếu tố này đảm bảo sự phát triển bền vững của hệ thống chuỗi cửa hàng.

4.1. Năng lực kinh doanh

Năng lực là yếu tố then chốt cần được xem xét kỹ lưỡng khi triển khai mô hình kinh doanh chuỗi. Để phát triển bền vững, doanh nghiệp cần đánh giá các tiêu chí như:

• Thị phần của phân khúc khách hàng mục tiêu mà doanh nghiệp nhắm đến
• Đối tượng khách hàng và tốc độ phát triển của hoạt động bán hàng
• Tỷ trọng và thị phần dựa trên số lượng khách hàng, cấu trúc mua hàng, tỷ lệ giữa bán buôn và bán lẻ
• Mức độ thâm nhập thị trường giúp xác định số lượng, vị trí cửa hàng và thị phần khách hàng tại những địa điểm cụ thể
• Thực trạng cơ cấu bán hàng, bao gồm tất cả người bán trong cùng thị trường, người bán với mức giá niêm yết và kết quả kinh doanh của họ.

4.2. Hình ảnh thương hiệu

Xây dựng và duy trì hình ảnh thương hiệu là yếu tố quan trọng giúp tăng uy tín và danh tiếng cho doanh nghiệp. Nếu hình ảnh được xây dựng tốt, doanh thu sẽ tăng; ngược lại, hình ảnh tiêu cực của một cửa hàng sẽ tác động xấu đến toàn bộ hệ thống.

Yếu tố hình ảnh được xác định dựa trên các tiêu chuẩn như: mức độ phù hợp của việc xây dựng hình ảnh thương hiệu và uy tín của nhà sản xuất lẫn các đơn vị phân phối. Vì vậy, doanh nghiệp cần duy trì sự nhất quán tại tất cả các cơ sở kinh doanh về:

• Tiêu chuẩn mặt bằng
• Cách trưng bày sản phẩm, trang trí, tạo nên hình ảnh cửa hàng
• Tác phong phục vụ của nhân viên
• Tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm
• Địa điểm kinh doanh

4.3. Phân tích các chỉ số tài chính quan trọng

Quản lý tài chính là yếu tố không thể thiếu trong việc duy trì và phát triển chuỗi cửa hàng. Một số chỉ số quan trọng cần theo dõi bao gồm:

• Mức độ quay vòng dự trữ kho: Đảm bảo vòng quay dự trữ kho hợp lý để tránh lãng phí vốn và giảm rủi ro về hàng hóa.
• Biến động công nợ: Kiểm soát công nợ chặt chẽ để tránh rủi ro tài chính.
• Nhu cầu vốn lưu động: Đảm bảo nguồn vốn luôn đủ để duy trì hoạt động của hệ thống.
• Khả năng thanh toán: Quản lý dòng tiền hiệu quả, đảm bảo khả năng thanh toán ổn định.

4.4. Chỉ số về các hoạt động hậu cần

Hậu cần đóng vai trò quan trọng trong hiệu quả hoạt động của chuỗi cửa hàng. Doanh nghiệp cần chú trọng đến các yếu tố như:

• Quản lý kho và vận tải: Quản lý diện tích, chất lượng nhà kho và khả năng vận chuyển hàng hóa hiệu quả.
• Chu kỳ cung ứng: Đảm bảo hàng hóa được cung ứng kịp thời, tránh lãng phí và thiếu hụt trong hệ thống.

4.5. Thương hiệu và hệ thống cửa hàng

Đảm bảo tính nhất quán và quản lý hiệu quả hệ thống cửa hàng là yếu tố cốt lõi giúp phát triển thương hiệu mạnh mẽ. Doanh nghiệp cần:

• Kiểm soát hoạt động kinh doanh: Đảm bảo tất cả các cửa hàng trong chuỗi hoạt động đồng bộ, giảm thiểu rủi ro từ quản lý rời rạc.
• Nghiên cứu nhu cầu khách hàng: Lựa chọn đúng địa điểm và đáp ứng đúng nhu cầu của khách hàng sẽ giúp chuỗi cửa hàng phát triển bền vững.

4.6. Hệ thống vận hành

Một hệ thống vận hành hiệu quả cần được xây dựng từ nhân lực đến quy trình quản lý. Các yếu tố cần lưu ý gồm:

• Nhân sự có năng lực: Đảm bảo đội ngũ quản lý có kinh nghiệm, năng lực cao và được đào tạo bài bản.
• Quy trình kiểm soát chất lượng: Tuân thủ quy trình kiểm soát nghiêm ngặt để đảm bảo chất lượng sản phẩm và dịch vụ tại mọi điểm bán.

4.7. Sản phẩm kinh doanh

Chất lượng sản phẩm là yếu tố quyết định sự thành bại của mô hình kinh doanh chuỗi. Doanh nghiệp cần:

• Đảm bảo chất lượng sản phẩm: Duy trì chất lượng sản phẩm ổn định tại tất cả các cửa hàng, đáp ứng đúng nhu cầu của khách hàng.
• Đa dạng hóa sản phẩm: Phân phối sản phẩm đa dạng, phù hợp với từng khu vực kinh doanh và đặc điểm khách hàng tại đó.

4.8. Hoạt động marketing và chăm sóc khách hàng

Việc chăm sóc khách hàng và xây dựng lòng trung thành là yếu tố quan trọng giúp duy trì và phát triển hệ thống kinh doanh chuỗi. Doanh nghiệp cần:

• Chiến dịch marketing phù hợp: Tạo ra các chiến dịch marketing và quảng cáo sản phẩm cho từng khu vực, từng thời điểm cụ thể để tối ưu hóa hiệu quả kinh doanh.
• Chăm sóc khách hàng: Thiết lập các chương trình chăm sóc khách hàng, nhanh chóng xử lý khiếu nại để tăng cường sự hài lòng và giữ chân khách hàng lâu dài.

>>> Xem thêm: CÁCH LẬP KẾ HOẠCH CONTENT MARKETING GIÚP ĐỘT PHÁ THƯƠNG HIỆU, TĂNG VỌT DOANH THU

5. Một số lưu ý khi kinh doanh theo chuỗi

Dưới đây là một số điểm quan trọng cần lưu ý nếu muốn kinh doanh chuỗi thành công và bền vững. 

5.1. Quản trị nhân viên bán lẻ hiệu quả

Quản lý nhân sự là một trong những yếu tố khó khăn và quan trọng nhất khi triển khai mô hình kinh doanh theo chuỗi. Doanh nghiệp cần chú trọng đến việc tuyển dụng và đào tạo đội ngũ nhân viên giỏi, ưu tú. Đồng thời, tạo ra một môi trường làm việc thoải mái để khai thác tối đa tiềm năng phát triển của nhân viên. Một chế độ đãi ngộ tốt sẽ cũng sẽ giúp gắn kết nhân viên với doanh nghiệp.
Ngoài ra, việc sử dụng các công cụ hỗ trợ như phần mềm quản lý bán hàng là điều cần thiết. Những công cụ này sẽ giúp doanh nghiệp quản lý kho hàng chính xác hơn, dễ dàng tìm kiếm sản phẩm, in hóa đơn và lưu trữ dữ liệu khách hàng hiệu quả hơn.

5.2. Chú trọng hoạt động tiếp thị

Xây dựng bộ nhận diện thương hiệu là cách giúp doanh nghiệp tiếp cận khách hàng nhanh chóng và hiệu quả. Ngoài ra, các chiến dịch tiếp thị và quảng bá cần được triển khai một cách rõ ràng, hiệu quả để tạo dựng danh tiếng. 

Mô hình kinh doanh theo chuỗi thường có lợi thế trong việc thâm nhập thị trường nhanh chóng, vì vậy hợp tác với những thương hiệu uy tín khác có thể giúp doanh nghiệp đẩy nhanh sự nhận diện và tạo nên những lợi thế cạnh tranh.

5.3. Tài chính minh bạch

Minh bạch trong các hoạt động tài chính là yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp duy trì và phát triển kinh doanh theo chuỗi. Việc có một hệ thống báo cáo tài chính rõ ràng, chính xác sẽ hỗ trợ doanh nghiệp kiểm soát được tình hình kinh doanh, đảm bảo quá trình phát triển ổn định. Đặc biệt, với cấu trúc tổ chức kinh doanh theo hệ thống, quản lý tài chính sẽ trở nên dễ dàng hơn, giúp doanh nghiệp kịp thời điều chỉnh và kiểm soát tốt dòng tiền.

5.4. Tổ chức hành chính nhân sự hợp lý

Sự thành công của mô hình kinh doanh theo chuỗi phụ thuộc rất nhiều vào đội ngũ quản lý cấp trung. Doanh nghiệp cần đảm bảo rằng các quản lý này có đủ năng lực để duy trì hiệu quả hoạt động của từng cửa hàng trong chuỗi. 

Trong nhiều trường hợp, nếu đội ngũ quản lý thiếu kinh nghiệm hoặc trình độ, sẽ khiến chuỗi cửa hàng hoạt động không đồng nhất, làm giảm hiệu quả kinh doanh. Điều này còn ảnh hưởng đến tinh thần và động lực làm việc của nhân viên, khiến họ dễ mất đi nhiệt huyết cống hiến.

6. Bí quyết khởi nghiệp kinh doanh theo chuỗi vốn ít hiệu quả

Kinh doanh theo chuỗi thường yêu cầu nguồn lực lớn, nhưng không có nghĩa là những doanh nghiệp có số vốn hạn chế không thể tham gia vào mô hình này. Dưới đây là những bí quyết hữu ích giúp doanh nghiệp kinh doanh theo chuỗi với nguồn vốn hạn chế một cách hiệu quả:

1 - Lựa chọn thị trường ngách tiềm năng:

Khi mới bắt đầu khởi nghiệp với số vốn hạn chế, thay vì tập trung vào thị trường lớn với nhiều đối thủ cạnh tranh, doanh nghiệp nên hướng tới thị trường ngách. Thị trường này có sự cạnh tranh thấp hơn nhưng lại tiềm năng hơn, giúp doanh nghiệp dễ dàng khai thác cơ hội và có đủ nguồn lực để phát triển trong dài hạn. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp không bị "đuối sức" khi phải đối đầu với các đối thủ lớn ngay từ đầu.

2 - Bắt kịp xu thế nhượng quyền thương mại:

Với vốn ít, việc mở rộng nhanh chóng số lượng cửa hàng sẽ gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, giải pháp nhượng quyền thương mại là một cách hiệu quả để doanh nghiệp mở rộng hệ thống mà không cần đầu tư trực tiếp vào từng cửa hàng. Nhượng quyền giúp doanh nghiệp có thể phát triển mô hình kinh doanh chuỗi mà không cần nguồn vốn lớn như các thương hiệu khác.

3 - Liên tục phát triển và hoàn thiện: 

Khởi nghiệp với vốn ít sẽ khiến việc xây dựng một hệ thống chuỗi chuyên nghiệp gặp nhiều trở ngại trong giai đoạn đầu. Vì vậy, việc không ngừng cải thiện và phát triển là chìa khóa giúp doanh nghiệp đạt được thành công. Điều này đòi hỏi sự kiên nhẫn và thời gian, nhưng chiến lược "chậm mà chắc" thường mang lại hiệu quả bền vững. Kinh doanh không phải lúc nào cũng dễ dàng, vì thế doanh nghiệp cần chuẩn bị kỹ lưỡng để đi đường dài.

>>> Xem thêm: NHỮNG Ý TƯỞNG KINH DOANH ÍT VỐN, LỢI NHUẬN KHỦNG KHÔNG THỂ BỎ QUA

7. Phân loại các mô hình kinh doanh chuỗi phổ biến

Phân loại mô hình kinh doanh chuỗi phụ thuộc vào yếu tố. Dưới đây là những yếu tố cơ bản:

1 - Phân loại theo sản phẩm kinh doanh:

• Chuỗi cửa hàng và địa điểm bán lẻ hàng hóa.
• Chuỗi cửa hàng và địa điểm bán lẻ dịch vụ.

2 - Phân loại theo dịch vụ cung cấp:

• Chuỗi cửa hàng và địa điểm bán lẻ cung cấp dịch vụ hạn chế.
• Chuỗi cửa hàng và địa điểm bán lẻ tự phục vụ.
• Chuỗi cửa hàng và địa điểm bán lẻ cung cấp đầy đủ dịch vụ.

3 - Phân loại theo dòng sản phẩm cung ứng:

• Chuỗi hệ thống siêu thị.
• Chuỗi cửa hàng tiện lợi.
• Chuỗi cửa hàng bách hóa.
• Chuỗi cửa hàng chuyên biệt.
• Chuỗi hệ thống trung tâm thương mại.

4 - Phân loại theo phương thức tổ chức:

• Chuỗi cửa hàng và địa điểm bán lẻ thông thường – thuộc quyền sở hữu và quản lý của một doanh nghiệp duy nhất.
• Chuỗi cửa hàng và địa điểm bán lẻ tự nguyện – tập hợp các nhà bán lẻ độc lập, kinh doanh cùng loại sản phẩm hoặc lĩnh vực và tự nguyện liên kết với nhau.
• Chuỗi cửa hàng và địa điểm bán lẻ nhượng quyền thương mại.
• Hợp tác xã của các nhà bán lẻ.

5 - Phân loại theo phương thức bán hàng:

• Chuỗi cửa hàng và địa điểm bán lẻ theo phương thức truyền thống.
• Chuỗi cửa hàng và địa điểm bán lẻ theo mô hình hiện đại.

8. Kinh doanh chuỗi có gì khác so với nhượng quyền thương mại?

Kinh doanh chuỗi và nhượng quyền thương mại đều có điểm tương đồng là giúp mở rộng quy mô doanh nghiệp. Tuy nhiên, hai hình thức kinh doanh này vẫn có những điểm khác biệt nhất định. 

Kinh doanh chuỗi mang lại nhiều cơ hội lớn cho doanh nghiệp trong việc mở rộng thị trường và tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, để thành công với mô hình này, doanh nghiệp cần nắm vững các yếu tố quan trọng như quản lý vận hành, tài chính và thương hiệu. Trường Doanh Nhân HBR tin rằng, việc hiểu rõ và áp dụng đúng cách sẽ giúp doanh nghiệp khai thác triệt để tiềm năng của mô hình kinh doanh chuỗi.